Дьол биһигэ-дьиэ кэргэн сирдээҕи олох үрдүк анала, дириҥ суолтата. Онтон, намчы үнүгэскэ тэҥнээх, эдэр дьиэ кэргэн билиҥҥи дьалхааннаах олоххо үлэни-үөрэҕи дьүөрэлээн, дьиэ-уот тэринэн ,оҕолорун иитэн-такайан, инникигэ бигэ туруктаах олох укулаатын хайдах уурарый?
Бу ыйытыыга хоруйу биэрэр эдэр дьиэ кэргэттэри көрүү –күрэҕэ “ТАБЫС” ыччат фестивалын элбэх тэрээһиннэриттэн саамай улаханынан, көстүүлээҕинэн буолла.
Бүтүн Россиятааҕы күрэх региоҥҥа түһүмэҕин сыллата Сахабыт өрөспүүбүлүкэтин үлэҕэ уонна социальнай сайдыыга министиэристибэтэ салайан ыытар. Быйылгы күрэх автономия 100 сылыгар ананан «Мин дьиэ кэргэним-мин республикам» диэн ааттанан тэрилиннэ.
От ыйын 15 күнүгэр күндэлэс күннээх, арыт итии салгын илгийэр, арыт сылаас тыал сипсийэр куйаас күнүгэр “Хомустаах” культурнай-этнографическай киин түһүлгэтигэр 13 улуустан уонна Дьокуускай куораттан уопсайа 14 эдэр ыал күрэххэ кыттан дьиэ кэргэҥҥэ Ийэ, Аҕа, Оҕо хардарыта истиҥ тапталларын, болҕомтолорун, ситиһиилэрин арыйар чаҕылхай бырааһынньыгы бэлэхтээтилэр.
Дьүүллүүр сүбэҕэ председателинэн өрөспүүбүлүкэ үлэҕэ уонна социальнай сайдыыга министиэристибэтин департаменын салайааччыта С.В.Самсонова уонна специалистара В.В.Николаева, С.М.Николаева, культураҕа уонна духовнай садыыга министиэристибэ специалиһа Е.В.Ефимов, дьарыктаах буолууга судаарыстыбаннай комитет председателин солбуйааччы С.А.Михайлов үлэлээтилэр.
Күрэх түһүмэхтэрин аайы көрбүт эрэ киһи сэргиир, сыаналыыр хатыламмат күлүм түгэннэрэ аастылар. Төрөппүттэр кырачаан оҕолорунуун тэбис тэҥҥэ төрдүлэрин-уустарын билиһиннэрэн, ылбаҕай ырыаны толорон кэрэхсэттилэр. Хотугу тыйыс дойдубут айылҕатын, төрүт дьарыгын да көрдөрөр , аныгылыы хамсаныылаах араас омук уоттаах-төлөннөөх да үҥкүүлэринэн көрөөччүлэри абылаатылар. Кырачаан кыргыттар лыах буолан дайдылар, оттомноох уолаттар кыырайа көттүлэр. Ыал кыра ымыылара сахалыы симэнэн сайбаһа сүүрдүлэр, сибэккини санатан, кустук өҥүн түһэрэн, күөх хонууга сүүрэ-көтө көччүйдүлэр.
Кыттааччылар уус түһүлгэтигэр тардыбыт дьиэ кэргэннэрин кэпсиир-көрдөрөр быыстапкалара бэйэтэ туһунан кэрэхсэбиллээх кэрэ эйгэ буолла. Эдэр ыаллар бука бары олоххо олус айымньылаах, көхтөөх сыһыаннара харахха тута быраҕыллар. Быыстапка кинилэр дьоһун дьоҕурдарын, үгүс элбэх ситиһиилэрин итэҕэтиилээхтик толору арыйда.
Биэс чаас устата барбыт тыҥааһыннаах күрэх муҥутуур кыайыылааҕынан Дьокуускай куораттан Айталина уонна Дмитрий Петровтар тахсан 300 000 харчынан наҕараадаланнылар. Иккис миэстэни ылан Үөһээ-Бүлүүттэн Галина, Михаил Николаевтар 80000 харчыны, үһүс миэстэлээх Тааттаттан Январина, Константин Егоровтар 60000 харчыны туттулар. Маны таһынан Дьокуускай куораттан хайа баҕарар хайысхаҕа көтөргө билет ыларга «Аргыскредит» КПК 50000 –лаах анал бирииһин хаһаайыннарынан Мэҥэ –Хаҥаластан Юлия, Александр Константинов буоллулар.
Бүлүү оройуонун баһылыга С.Н.Винокуров дьиэ кэргэн бастыҥ бырыйыагар анаан туруорбут 100000 солкуобайдаах бириэмийэтэ Өлөөн эбэҥки национальнай улуус эдэр ыалыгар Кристина, Демид Гоголевтарга туттарылынна.
Бүлүүбүт эдэр ыала Анна уонна Конон Спиридоновтар өрөспүүбүлүкэ таһымнаах күрэххэ бастакытын сүрэхтэннилэр. Кырачаан кыргыттарын кытары тэҥнээхтэрдиин эгил-тэгил кииристилэр, элбэх үтүө доҕотордуун билсэн дьиэ кэргэннэрин олоҕун историятыгар биир умнуллубат түгэни суруннулар, тэрилтэлэр анал бириистэрин туттулар.
Күрэх бары кыттаачыларыгар тэрийээччилэртэн махтал суруктар, өйдөбүнньүк бэлиэлэр, сыаналаах бэлэхтэр туттарылыннылар.
Дьиэ кэргэн суолтатын үрдэтэр, үтүө үгэстэрин тарҕатар үбүлүөйдээх сыл бастыҥнарын түмпүт чаҕылхай бырааһынньык түмүктэннэ. Бүлүү ытык сирэ хас биирдии кыттыбыт эдэр дьиэ кэргэҥҥэ кэскили кэҥэтэр, саргыны салайар үтүө алгыһын аныыр.
